Pradziadek technik Aikido - Sokaku Takeda

Pradziadek mentalny Aikido - Onisaburo Deguchi

Pradziadek techniki Aikido - Sokaku Takeda

Jeżeli za ojca aikido uważamy Ueshiba Morihei, to Sokaku Takeda precyzyjnie rzecz ujmując był dziadkiem aikido.

Napotykamy tu jednak problem zgodności formalnej i zawartości emocjonalnej terminu, bowiem wśród aikidoków w Polsce upowszechniło się nazywanie Ueshiba Morihei - dziadkiem - co wyraża uczucia sympatii i szacunku zarazem. Uwzględniając zatem tę polską specyfikę nazwiemy Takeda Sokaku pradziadkiem aikido.

Bohater artykułu był postacią tyleż barwną co i kontrowersyjną. Z jednej strony nauczał policjantów jujutsu, z drugiej zaś nieraz z prawem i porządkiem bywał na bakier.

Był wspaniałym nauczycielem, ale jednocześnie powtarzał swoim synom by nie pokazywali tej samej techniki dwa razy, bo ktoś ją podpatrzy i wymyśli kontrtechnikę.

Była to postać godna swego czasu, urodził się w 1859 roku w prefekturze Fukushima, na własne oczy widział potyczki i bitwy samurajów z armią wprowadzającą nowy porządek ery Meiji w Japonii. Nie był zwolennikiem tych zmian. Raz nawet w 1875 roku miał poważny zamiar przyłączyć się do powstania w Satsuma, które zwrócone było przeciw rządowi Meiji.

Już w dzieciństwie Sokaku otrzymał gruntowne i wszechstronne wykształcenie w zakresie tradycyjnych sztuk walki. Obok Daito Ryu ćwiczył sumo, walkę włócznią szkoły Hozoion Ryu, kenjutsu szkoły Ono-ha Itto Ryu. Jednak największy wpływ na jego styl miało spotkanie i ponad dwuletni okres treningów u mistrza Sakakibary ze szkoły Jikishinkage Ryu. Ta informacja choć nie potwierdzona żadnym formalnym dokumentem jest powszechnie uznawana za wiarygodną przez biografów Takedy. Podobnie niejasny jest okres 1875 - 1885, ponad dziesięć lat, o których wiemy tylko tyle, że wiele ćwiczył i podróżował, odwiedzał różne dojo i często brał udział w wielu pojedynkach i bójkach. Wiadomo natomiast , że w 1887 roku odbył podróż aż na Hokkaido. Od około 1890 roku rozpoczyna się okres gdy Takeda zaczyna żyć z nauczania sztuk walki, jest to najlepiej udokumentowany okres, bowiem wtedy to Takeda zaczyna prowadzić najbardziej fascynujący chyba dokument w historii budo - książki zapisów (emeiroku i shareiroku) wszystkich osób, które korzystały z jego nauk. Wpisy zawierają takie szczegóły, jak: kiedy, gdzie i jak długo nauczał, jakich technik nauczał, jaką zapłatę za to pobrał. Dzięki tym zapisom wiemy, że w latach 1898 - 1910 nauczał głównie w regionie Tohoku, na północ od Tokio.

W 1910 roku Takeda podążając za Takarabe Sanehide, który był wysokiej rangi oficerem policji i zatrudniał często Takedę, zamieszkał na Hokkaido. Owe przenosiny na Hokkaido miały odegrać kluczową rolę we współczesnej historii budo. W 1915 roku nastąpiło zdarzenie, którego konsekwencje skutkują po dziś dzień i wykraczają daleko poza granice Japonii. W miasteczku Engaru znaleźli się w tym samym czasie Takeda i mający wówczas 32 lata Ueshiba. Gdyby tego zimowego dnia w zasypanym śniegiem Engaru nie doszło w przytulnym zajeździe do spotkania i rozmowy Takedy Sokaku i Ueshiba Morihei, miliony ludzi na całym świecie ćwiczyły by obecnie coś zupełnie innego a nazwa aikido byłaby tylko nic nieznaczącym dźwiękiem. Ueshiba w mgnieniu oka docenił walory mistrza i stał się jego najbardziej oddanym uczniem. Takeda na zaproszenie Ueshiby zamieszkał z nim i przez kolejne cztery lata nauczał go systematycznie Daito Ryu jujutsu. Zachowany do dzisiaj pierwszy wpis Ueshiby do emeiroku Takedy nosi datę 5 marca 1915 roku.

Do ok.1934 roku Takeda dość rzadko opuszczał Hokkaido. W latach 1934-1936 ponownie wiele podróżował i nauczał w regionach Tohoku, Kanto i Kansai.

W 1936 roku miało miejsce dziwne i nie do końca wyjaśnione zdarzenie. Od 1933 roku Ueshiba Morihei nauczał technik jujutsu na podstawie licencji Takedy w dojo Asahi News w Osace. Nagle w 1936 roku do biura Asahi News wpadł Takeda Sokaku i po prostu oznajmił, że od dziś on będzie instruktorem sztuk walki w tym dojo. Sokaku nauczał potem w dojo Asahi News przez prawie trzy lata. Niestety, powody, dla których tak się stało, pozostały niewyjaśnione. Pomimo takiego zdarzenia relacje pomiędzy Takedą i Ueshibą pozostały poprawne.

W Osace Takeda nadał dwóm osobom Hisa Takuma i Tonedate Masao tytuły menkyo kaiden, najwyższe tytuły instruktorskie w hierarchii tradycyjnych szkół bujutsu. Obok jego syna Tokimune były to jedyne dwie osoby, które uzyskały taki tytuł.

Mistrz Daito Ryu Takeda Sokaku zmarł w Aomori na północy wyspy Honsiu 25 kwietnia 1943 roku.

Życie Takedy pod pewnymi względami było typową biografią mistrza jednej z tradycyjnych szkół bujutsu, uwikłany w wiele bójek i pojedynków, podróżujący po całej Japonii, a zarazem słabo wykształcony, np. nie lubił gdy go fotografowano, różnił się jednak od wielu mu współczesnych nie miał, jak to często bywało, możnego sponsora .Musiał utrzymywać się z nauczania jujutsu. Robił to często i na nie spotykaną wcześniej skalę. Nie chodzi tu tylko o policjantów i wojskowych, nauczał też zwykłych ludzi, którzy w tych trudnych i niebezpiecznych czasach po prostu chcieli zadbać sami o poprawę swojego bezpieczeństwa. Ogólną liczbę osób, którzy przez jakiś czas mieli istotny kontakt z jego nauczaniem szacuje się na ponad 10 tys. W porównaniu do niezwykle zindywidualizowanej metodyki koryu bujutsu jest to liczba iście zawrotna. Takie podejście wymagało od Takedy całkowitej zmiany metodyki treningu, który zwykle w postaci kilkutygodniowych seminariów, musiał być nastawiony na nauczenie uczniów czegoś konkretnego, bo inaczej po prostu nie zapłaciliby za treningi. Świadczy to o jego ogromnej wyobraźni i elastyczności. Z pewnością był prekursorem tak popularnych obecnie staży, seminariów i kursów organizowanych przez wszystkie style i sztuki walki.

Pradziadek mentalny Aikido - Onisaburo Deguchi

Onisaburo Deguchi przywódca sekty Omoto poprzez swoją religię miał ogromny  wpływ na uduchowienie charakteru Aikido. Jak do tego doszło:  Wiosną 1919 roku poważnie zachorował ojciec Ueshiby. Podczas podróży z Hokkaido do Tanabe Morihei zatrzymał się w Ayabe, aby modlić się za zdrowie ojca. Spotkał tam Onisaburo Deguchi. Po śmierci ojca i okresie żałoby Ueshiba postanowił przeprowadzić się do Ayabe, aby prowadzić bardziej uduchowiony tryb życia pod przewodnictwem Onisaburo Deguchi. Rok 1920 był dla niego szczególnie ciężki: stracił ojca i dwóch synów (z powodu choroby). Razem z rodziną (w 1921 roku urodził się jego syn, Kisshōmaru), spędził w Ayabe 8 lat. W tym okresie otworzył swoje pierwsze dojo, w którym nauczał daitō-ryū aiki-jutsu. Jego nauczanie zaczęło nabierać bardziej duchowego charakteru, co zaowocowało odejściem od konwencji yagyu-ryū jūjutsu i daitō-ryū aiki-jutsu. W poszukiwaniu prawdziwego Budō przyjął oryginalne podejście, łącząc sztukę walki z religijnymi zasadami, starając się połączyć Ciało, Umysł i Ducha. W 1922 roku po raz pierwszy użył nazwy aiki-bujutsu w odniesieniu do swojego stylu.

W latach dwudziestych sekta Ōmoto-kyō miała wiele problemów, głównie z powodu nieprzewidywalnego zachowania swojego przywódcy, Onisaburo. W 1921 był aresztowany za obrazę majestatu, gdy ogłosił się zbawicielem i prawowitym cesarzem („incydent Ōmoto”). W 1924 postanowił założyć „królestwo niebieskie na ziemi”, umiejscawiając je w Mongolii. Ueshiba brał udział w tej wyprawie, od początku skazanej na porażkę. Członkowie sekty zostali natychmiast aresztowani przez Chińczyków i skazani na śmierć. Udało im się wrócić do Japonii dzięki interwencji japońskiego konsula.

O samej sekcie Omoto.

Ōmoto (jap. 大本 Ō-moto?, dosł.: podstawa, źródło, opoka, początek), również ōmoto-kyō (大本教) – japońska religia, często uznawana za nowe wyznanie bądź za gałąź shintō. Religię założyła w 1892 Nao Deguchi. Kobiety po dziś są duchowymi liderkami ruchu. Od 2001 na czele ōmoto stoi piąta przywódczyni – Kurenai Deguchi.
Od czasu drugiego duchowego lidera, Onisaburo Deguchi, kluczową rolę w religii ōmoto odgrywa esperanto, język planowany stworzony przez Ludwika Zamenhofa. Od 1924 po dziś wyznawcy religii publikują książki i prasę w esperanto. Języka tego uczyli się niemal wszyscy z 45 tys. wyznawców ōmoto, a ok. 1000 z nich płynnie się nim posługuje.
Od 1925 do 1933 ōmoto miało swoją misję w Paryżu. Stamtąd misjonarze wyznania wyruszali w podróże po Europie, podczas których głosili nowinę, że Onisaburo Deguchi jest mesjaszem czy też Maitreyą, który zjednoczy cały świat. Od 1933 do 1942 uczestnicy ruchu byli ciężko represjonowani w Japonii i nie mieli możliwości normalnego działania. Ruch odrodził się w 1950.
Dwa główne centra ōmoto mieszczą się w pobliżu miasta Kioto. W Ayabe znajduje się świątynia przeznaczona do posług religijnych, a w miejscowości Kameoka w dużym parku, gdzie niegdyś stał zamek, funkcjonuje misja z biurami, szkołami, wydawnictwem i kaplicami.
Dużą rolę w ōmoto odgrywa sztuka. Uczestnicy ruchu chcą sprawić, aby dzięki niej świat stał się piękniejszy. Wierzą też, że sztuka zbliża człowieka do boskości.
Członkowie ruchu wierzą w kilku bogów. Najważniejsi z nich to Ōkunitokotachi, Ushitora oraz Hitsujisaru, ale za boga uznawany jest także twórca esperanto Ludwik Zamenhof. Wszyscy z bogów, z Zamenhofem włącznie, traktowani są jako różne aspekty Boga jedynego.
Wyznawcy ōmoto skłaniają się również do uznania postaci szanowanych przez inne religie, takich jak np. shintoistyczne kami.
Jednym z najbardziej znanych wyznawców ōmoto był Morihei Ueshiba, twórca sztuki walki aikido. Uważa się powszechnie, że jego zbliżenie do pacyfizmu w dojrzałym okresie życia i przekonanie, że aikido powinno się stać sztuką pokoju, zostały zainspirowane jego zaangażowaniem w ruch ōmoto. Kapłani tej religii doglądają corocznych ceremonii ku czci Ueshiby, które odbywają się 29 kwietnia w kaplicy Aiki w mieście Iwama.