SPIS:
1) Etykieta dojo (oraz BHP Aikido) - zasady zachowywania się na macie w trakcie treningu aikido
2) DOJO
3) Polecenia i zwroty grzecznościowe pomiędzy ćwiczącymi na macie
5) Strój
5) Ukłon
Etykieta dojo (oraz BHP Aikido) - zasady zachowywania się na macie w trakcie treningu aikido
- Wchodząc na matę oraz schodząc z maty należy się ukłonić w kierunku ściany na której wisi gaku. Ukłon należy wykonać w pozycji stojącej.
- Na matę wchodzi się boso.
- Nie należy się spóźniać na trening aikido. W przypadku spóźnienia należy usiąść w seiza z boku maty i czekać na pozwolenie instruktora, aby móc dołączyć do ćwiczących.
- Jeśli konieczne jest opuszczenie dojo, należy zgłosić ten fakt osobie prowadzącej trening.
- Nie należy siadać plecami do ściany, na której wisi gaku oraz w pozycji mogącej być uznaną za lekceważącą. Siadać należy w seiza lub ewentualnie po turecku.
- W czasie treningu aikido na macie nie powinno się nosić zegarków, bransoletek, obrączek, łańcuszków i innych ozdób.
- Na matę nie wnosi się (a tym bardziej nie konsumuje) żywności oraz napojów.
- Jeśli w czasie treninu na macie musi się odbyć rozmowa, to powinna ona dotyczyć aikido i nie powinna przeszkadzać innym uczestnikom treningu.
- Polecenia instruktora prowadzącego trening aikido powinny być wykonywane bezzwłocznie.
- W dojo, na macie nie ma miejsca dla arogancji i egoizmu.
- Ubiór należy utrzymywać w czystości.
- Nie należy przebierać się na macie.
- Należy wyłączyć telefon komórkowy lub wyciszyć jego dzwonek.
- Aikido jest jedną z najtrudniejszych sztuk walki - bądź cierpliwy, nie oczekuj, że się jej nauczysz w dwa lata.
- Ćwicz regularnie minimum 2 - 3 razy w tygodniu.
- Staraj się w miarę możliwości jeździć na staże i obozy aikido, poznasz tam innych instruktorów i wiele się nauczysz.
- W seiza siedź prosto, nie garb się.
- Przychodząc na trening problemy codzienne zostaw poza dojo, skoncentruj się na ćwiczeniu.
- Trening rozpoczyna się i kończy krótką medytacją, następnie instruktor i ćwiczący kłaniają się w stronę kamiza oraz sobie nawzajem.
- Przed rozpoczęciem i po zakończeniu każdej techniki ukłoń się osobie, z którą ćwiczysz.
- Staraj się jak najczęściej zmieniać osoby, z którymi ćwiczysz. Od każdego nauczysz się czegoś nowego.
- Staraj się ćwiczyć z lepszymi od siebie - więcej się nauczysz.
- Jeśli nie wiesz jak prawidłowo wykonać technikę poproś instruktora o wyjaśnienia.
- Szanuj partnera z którym ćwiczysz, za chwilę on będzie wykonywał technikę na Tobie.
- Dostosuj tempo wykonywania techniki do umiejętności swojego partnera.
- Czując ból podczas zakładania przez partnera dźwigni klepnij ręką o matę.
- Podczas treningu nie rób nic, co mogło by narazić Ciebie lub Twojego partnera na kontuzję.
- Stale udoskonalaj pady i przewroty - to podstawa Twojego bezpieczeństwa.
- Ćwicząc miej oczy zawsze `dookoła głowy` by uniknąć ewentualnych wypadków.
- Za bezpieczeństwo swoje i partnera odpowiada zawsze osoba wykonująca technikę.
- W trakcie ćwiczenia wykonuj tylko technikę pokazaną przez instruktora.
- Po przebraniu się w gi załóż klapki, nie chodź na bosaka poza matą.
- Pamiętaj o tym, by na treningu mieć zawsze krótko obcięte paznokcie.
- Nie przychodź na trening po spożyciu alkoholu.
- Nie leż, nie jedz, nie pij na macie - ona służy do treningu.
- Jeśli obserwujesz trening z boku nie rozmawiaj - przeszkadzasz ćwiczącym.
- Staraj się regularnie podchodzić do egzaminów na stopnie.
Dojo jest miejscem ćwiczeń. Każda z czterech ścian dojo posiada swoją nazwę i spełnia inną funkcję.
Kamiza – jest ścianą honorową, powinna znajdować się od wschodu. W kamiza umieszcza się wykonany japońskimi literami napis „aikido”, czasem także fotografię O’sensei. W dojo obowiązują pewne zasady zachowania związane z kamiza:
w kamiza może siadać tylko nauczyciel,
uczniowie i goście oglądający trening nie siadają w kamiza, ani nie zostawiają tam żadnych swoich rzeczy (może tam leżeć jedynie jo i bokken prowadzącego zajęcia),
składając hakama siadamy przodem do kamiza,
kamiza nie powinna być usytuowana na tej samej ścianie na której jest wejście do dojo.
Shimoza - jest miejscem przeznaczonym dla uczni. Uczniowie zasiadają w shimoza w porządku hierarchicznym po prawej stopnie wyższe po lewej niższe. W przypadku jednakowych stopni po prawej stronie siada osoba starsza stażem, zaś przy równym stopniu i stażu praktyki osoba starsza wiekiem. Przy shimoza uczniowie trzymają swoje jo i bokken.
Joseki – od strony shimoza mogą siedzieć asystenci o ile ich stopień jest dużo wyższy od stopni uczniów zasiadających w shimoza. W przypadku gdy mistrz dojo gości innego nauczyciela wyższego od niego stopniem nauczyciel ten zajmuje miejsce w joseki, ale po stronie kamiza.
Shimozeki – miejsce przeznaczone dla gości nie ćwiczących sztuk walk.
Jeżeli istnieje taka możliwość, wszystkie przedmioty nie związane bezpośrednio z ćwiczeniami powinny zostać poza dojo. Zgodnie z tradycją, dojo powinno się sprzątać przed i po zajęciach.
Należy jednak zauważyć, że w wielu dojo europejskich jak i w USA stosuje się bardziej rozluźnione niż przedstawione wyżej formy postępowania.
Polecenia i zwroty grzecznościowe pomiędzy ćwiczącymi na macie
Hajime - zaczynać
Yame - stop
Onegai shimasu - proszę o naukę, proszę mnie nauczyć
Konnichiwa - dzień dobry
Arigato - dziękuję
Dōmo arigatō gozaimashita - dziękuję za to co zrobiłeś (za wspólny trening)
Rei - ukłon
Sensei ni rei - ukłon do mistrza
Dojo - sala treningowa
Tatami - mata treningowa
Shihan - nauczyciel godny naśladowania, profesor
Sensei - nauczyciel, mistrz, wcześniej urodzony
Sempai - starszy stopniem, pomocnik instruktora
Tori- wykonujący technikę
Uke- atakujący, padający
Gi - bluza
Obi - pas
Hakama - szerokie spodnie samurajów
Tabi - japońskie, dwupalcowe skarpety
Zori - plecione sandały (tzw. japonki)
Ukłon wykonywany w pozycji seiza – zwany zarei stosuje się przede wszystkim przy wejściu i wyjściu z tatami. Mistrz dojo może w takiej sytuacji wykonać ukłon w pozycji stojącej - ritzurei. Zarei stosuje się również przy zaproszeniu partnera do ćwiczeń, mówiąc przy tym „Onegaishimasu”. Na takie zaproszenie odpowiada się tym samym gestem i tym samym słowem. Podobnie po zakończeniu ćwiczeń dziękujemy partnerowi słowami: „Domo arigato gozaimashita”, wykonując jednocześnie zarei. W Europie i kilku szkołach japońskich stosuje się w tej sytuacji ritzurei, co jest traktowane jako forma rozluźniona. Gdy nauczyciel daje jakąś radę lub wskazówkę, kiedy wchodzi i wychodzi z dojo, kiedy zwracamy się do sempai, kiedy otrzymujemy albo oddajemy hakama, jo i ken od nauczyciela albo sempai stosujemy zarei. Należy zwrócić uwagę, aby kłaniając się nauczycielowi albo sempai nie odwracać się plecami do kamiza. Przy demonstracji techniki, uke kłania stosując zarei, zaś nauczyciel ritzurei. W tym przypadku stosowane są także luźniejsze formy. We wszystkich ukłonach kierowanych do kamiza łączymy ręce w pozycji gasho, następnie kładziemy je dość daleko przed sobą. Kłaniamy się tak, aby czoło znalazło się pośrodku rąk, odczekujemy chwilę i powoli podnosimy się. Aby określić znaczenie ukłonu w praktyce aikido przywołajmy słowa Cognard sensei: „Ukłon jest znakiem szacunku dla innych i dla miejsc, w których ćwiczymy. Jest znakiem uznania dla tych, którzy ćwiczyli przed nami .”